Hmmm... wygląda jak normalny cartridge, instaluje się go jak normalny cartridge i wogóle mógłby być to normalny cartridge, ale coś go jednak z grona cartów wyróżnia. Jako stały i wieloletni użytkownik "Black Boxów" byłem bardzo zdziwiony możliwościami tego cacka. Nawet mimo faktu, że kupiłem go tylko z ciekawości na wyprzedaży (niska cena ;) miałem przeczucie, że coś tam jednak jest... I okazało się, że miałem rację.

Po pierwsze PRAWDZIWY "Turbo ROM". Jest mi niesamowicie przydatny do dzisiaj, bo na "Black Boxach" było kompatybilne Turbo, a jednak niektóre gry/programy nie chciały działać. Wcześniej musiałem wgrywać "Turbo ROM" z kasety i już tylko z tego powodu warto było kupić "MAX PL".

Po drugie Turbo dla stacji dysków. Na początku wogóle tego nie używałem, bo nie miałem stacji. Kiedy ją skołowałem okazało się, że nie jest perfekcyjnie, bo niektóre programy się nie wgrywają. Ale i tak było "lepiej niż gorzej", bo większość wgrywała się kilkukrotnie szybciej! Na przykład "TOMAHAWK" (symulator śmigłowca) wgrywał mi się w około 5 sekund! Oprócz tego bardzo ciekawy system komend, dzięki któremu nie trzeba było wpisywać OPEN15,8,15,....;CLOSE15 do operacji na dyskietkach (kto często te komendy używał to wie jakie to ułatwienie).

Po trzecie Rozszerzony BASIC. Było to rozszerzenie, które zamiast 38911 bajtów udostpniało 39935 i polskie literki. W sumie to korzystałem tylko z polskich ogonków, ale komuś może się trochę pamięci przydać...

Po czwarte Turbo SAVE/LOAD. Było to coś podobnego do "TURBO ABC" (które też wcześniej miałem tylko na kasecie ;). Po piąte - cała reszta czyli: kopier, regulacja głowicy i programowanie proceduralne. To ostatnie pozwalało pisać nieskończenie długie programy pod warunkiem, że szło je podzielić na podprogramiki. Ciekawa rzecz, ale nigdy tego nie opanowałem (niestety opis programowania proceduralnego jest opisany w instrukcji zbyt skrótowo). I to by chyba było wszystko... A! zapomniałbym - są jeszcze cztery gierki, ale są one tu chyba raczej przypadkiem :) i raczej nie zapewnią godziwej rozrywki.

Trochę by trzeba było teraz o wadach napisać :). Podstawową jest brak przycisku RESET. Zresetować komcia można było tylko programowo. Co ciekawe - pod komende SYS64731 (czyli reset w BASICU) była podpięta komenda resetująca. Znaczy to tyle, że nie szło otrzymać "czystego BASICA" z włączonym cartridgem (jak na Black Boxach). Drugą ważną wadą jest brak jakiegokolwiek monitora pamięci (czasem się przydawał do pogrzebania w bajtach...).

Po jakimś czasie od kupna znalazłem jeszcze jedną (dosyć śmieszną) wadę. Otóż jeśli przed użyciem cartridge'a trzymało się go w zimnym miejscu (typu lodówka na piwo, igloo etc. ;) to nie chciał przez jakiś czas działać. Trzeba go było po prostu rozgrzać. Głupio tak się czepiać, ale przy Black Boxach mi się to nie zdarzało.

WERDYKT: warto sobie taki cart skołować bo może on się dosyć mocno przydać. Jeśli ktoś używa emulatora i pliku .crt to korzyści będzie miał mniejsze, bo część funkcji będzie już zaimplementowana w emulator. A tak btw. - jakby ktoś miał MAX_PL w pliku .crt to prosiłbym o podesłanie mi go na maila.

-=master64=-

objaśnienia:
znak & oznacza znak funta,
znak C= oznacza "COMMODORE key"
znak <- oznacza strzałkę w lewo,
znak ^ oznacza strzałkę do góry.

1. INSTALACJA KARTY
-Wyłączyć komputer (o ile jest włączony ;)
-Włożyć cartridge do gniazda "EXPANSION PORT" (nalepka firmowa powinna znajdować się na górnej ściance pudełka)
-Włączyć komputer. Jeśli instalacja przebiegła prawidłowo, to powinien pojawić się nad kursorem napis "MAX PL"
-UWAGA. Wyjmowanie cartridge'a z gniazda jest również dopuszczone tylko przy wyłączonym komputerze.

2. TRYB STANDARD
Bezpośrednio po inicjacji jest dostępny tryb standard (normalna konfiguracja pamięci z 38911 bajtami RAMu). Tryb ten jest również dostępny zawsze wtedy, gdy wykonamy polecenie &R. W wielu sytuacjach wydawałoby się beznadziejnych, kiedy utraciliśmy kontrolę nad komputerem, wykonanie tego polecenia może przywrócić nasze nad nim panowanie. Jeśli i to nie pomaga, to należy komputer na chwilę wyłączyć. Warto (a nawet trzeba) pamiętać, że wykonanie polecenia &R wymazuje z pamięci umieszczone tam programy.

3. TRYB PL
W trybie PL, w którym mamy dostęp do 39935 bajtów RAMu zmieniona jest architektura pamięci. Początek pamięci ekranu przesunięto do adresu 49152d (12*4096), a początek pamięci operacyjnej (dostępnej w BASICu) do adresu 1024d (4*256). Przełączenie komputera do trybu PL powoduje komenda &L
W tym trybie użytkownik ma dostęp do polskich liter na klawiaturze i na ekranie. Umieszczono je w układzie programisty tzn. aby np. uzyskać "ą" należy nacisnąć klawisz C= i klawisz "a". Literę "ż" uzyskuje się naciskając jako drugi klawisz "z", a literę "ź" klawisz "x".

4. MOŻLIWOŚCI MAX-PL
Zawartość "MAX PL" można podzielić na cztery bloki:
BLOK 1 - wspomaganie obsługi C-64 z magnetofonem.
BLOK 2 - wspomaganie obsługi C-64 ze stacją dysków.
BLOK 3 - tryb PL i programowanie proceduralne.
BLOK 4 - gry (to nie żart ;)
O możliwościach "MAX PL" informuje komenda &I.
Zaleca się po zakończeniu działania w jednym z w/w bloków wykonać komendę &R.

5. WSPOMAGANIE MAGNETOFONU
&T - włączenie TURBO ROM
<-L -komenda powodująca wczytanie do pamięci pierwszego napotkanego programu na taśmie zapisanego w systemie TURBO.
<-L"nazwa" - j.w. ale załadowany będzie program o podanej nazwie (o ile na taśmie taki program wogóle istnieje :).
<-S - zapisanie na taśmę (w TURBO) programu znajdującego się w pamięci.
<-S"nazwa" - j.w. ale program będzie zapisany pod podaną nazwą.
<-V - sprawdzenie zgodności programu w pamięci komputera z programem napotkanym na taśmie.
<-V"nazwa" - j.w. ale sprawdzanie będzie odbywać się z programem o podanej nazwie zapisanym na taśmie.

&S - włączenie TURBO SAVE/LOAD
Z proponowanych tutaj (po włączeniu tego trybu) dwóch możliwości najczęściej wybieramy drugą. Pierwsza służy do zapisywania programów znajdujących się powyżej adresu 49152d (12*4096).
TSAVE"nazwa" - zapisanie na taśmie pod podaną nazwą programu z pamięci. Wczytanie tak zapisanego programu odbywa się przez zwykłą komendę LOAD.
TSAVE"nazwa",adres_pocz,adres_końca+1 - j.w. ale zostanie zapisana zawartość RAMu z podanego zakresu.

&K - kopiowanie
Należy tutaj postępować zgodnie z wyświetlanymi na ekranie poleceniami. W razie konieczności awaryjnego przerwania kopiowania należy nacisnąć klawisze STOP i RESTORE. Ta kombinacja klawiszy może również służyć do wielokrotnego zapisu na taśmie tego samego programu znajdującego się w pamięci komputera. W takim przypadku po STOP/RESTORE należy wykonać rozkaz SYS52797 i dojśc do pytania o nazwę zbioru zapisywanego na taśmie. Dalej należy postępować zgodnie z tym co jest wyświetlane na ekranie.

&G - regulacja skosu głowicy
Należy wcisnąć jeden z klawiszy funkcyjnych F1 lub F3 (w zależności od sposobu zapisu na taśmie sprawdzanego programu), włożyć kasetę do magnetofonu i nacisnąć klawisz PLAY. Na ekranie powinno pojawić się kilka "płynących" linii. Im będą one węższe i niezachodzące na siebie, tym pewniejszy będzie odczyt. Linie bardzo rozmyte - zachodzące a siebie - będą powodem trudności w odczycie. W takim przypadku należy ustawić skos głowicy lub spróbować wczytać program z innej kopii. Regulacji głowicy dokonujemy pokręcając śrubę regulacyjną w magnetofonie tak długo, dopóki nie uzyskamy jak najwęższych obrazów "płynących" linii.

6. WSPOMAGANIE STACJI DYSKÓW
&D - włączenie trybu TURBO z pięciokrotnym przyspieszeniem ładowania oraz uaktywnienie "DOS 5.0"
Po wywołaniu komendy &D instrukcja LOAD jest obsługiwana w trybie TURBO.
"DOS 5.0" zawiera następujące komendy:
@ - stan stacji dysków
@$ - czytanie katalogu dyskietki
@n:nazwa,ID - formatowanie dyskietki
@s:nazwa - usuwanie programu z dyskietki
@r:nowa_nazwa=stara_nazwa - zmiana nazwy zbioru na dyskietce
@c:nowa_nazwa=stara_nazwa - tworzenie kopii zbioru na dyskietce
@i - inicjacja stacji dysków
@v - uporządkowanie zbiorów na dysku
Ponadto tryb wspomagania stacji dysków umożliwia skracanie komend ładowania:
LOAD - /
SAVE - <-
LOAD z AUTORUNem - ^
LOAD bez zmiany wskaźników początku i końca - %

7. PROGRAMOWANIE PROCEDURALNE
&M -(MEMORY)- wyświetla informacje o liczbie wolnych bajtów na zmienne i program, a także numer poziomu zagnieżdżenia procedur.
&N -(NEW)- zakłada nowy poziom procedur wykonując NEW na poziomie wyższy o jeden od tego, na którym jest wydawana.
&P -(PROCEDURE)- przełącza na poziom o jeden wyższy od tego, na którym jest wydawana.
&O -(OFF)- przełącza na poziom o jeden niższy.
&C"nazwa",nr_urządzenia,lista_parametrów -(CALL)- wywołuje procedurę z pamięci zewnętrznej i przekazuje jej ze swojej listy wartości parametrów; wywołana procedura używa zmiennych lokalnych.
&H"nazwa",lista_parametrów_formalnych -(HEADER)- nagłówek procedury, przechowywanej w pamięci zewnętrznej, której nazwa i liczba parametrów ma być zgodna z nazwą i liczbą parametrów w wywołaniu.
&E -(END)- powrót z podprogramu tyou CALL.
&A"nazwa",nr_urządzenia -(APPEND)- wywołuje podprogram, który używa zmiennych globalnych, tzn. tych samych co wywołujący go program.
Jaka jest korzyść z pisania w ten sposób własnych programów? To proste narzędzie umożliwia po wykonaniu pierwszego podprogramu wywołać następny, który załaduje się w miejsce poprzedniego itd. W ten sposób możemy wykonać na Commodore64 dowolnie długi program, pod warunkiem, że da się on podzielić na podprogramy i procedury. Poza tym raz napisanej procedury nie będziemy musieli pisać po raz drugi. Wystarczy w razie potrzeby wywołać ją z naszej własnej biblioteki znajdującej się poza komputerem. Z inny zalet wspomnieć należy o tym, że różne segmenty programu (program główny, procedury, podprogramy) mogą mieć te same numery linii, a w przypadku procedur te same nazwy zmiennych lokalnych, co nie jest dopuszczalne w zwykłym BASICu.

8. GRY
&B - NEGATRON - gra logiczna
Gdy chcesz grać sam, to po ukazaniu się czołówki wciśnij spust w joysticku i przesuń go (joystick) w lewo. Gdy grać mają dwie osoby wciśnij spust i przechyl joya w prawo.
Gra polega na tym, aby odwrócić wszystkie widoczne kwadraciki na drugą stronę. Nie jest to proste, bowiem odwracając wybrany kwadrat odwracamy jednocześnie jego sąsiadów. O liczbie brakujących do sukcesu pól informuje komputer na górze ekranu. Aby odwrócić wybrane pole przesuń nań strzałkę i naciśnij spust joya. Gdy skończy ci się czas nie przejmuj się. Wpisz się na listę. Zobaczysz swój wpis w czołówce gry wraz z liczbą brakujących do sukcesu pól i możesz zaczynać od początku.
&J - CHEESEBURGER - gra zręcznościowa
Wcielasz się w rolę kucharza i musisz pozrzycać z rusztu kawałki sera potrzebne do przyrządzenia burgerów. Byłoby to całkiem proste, gdyby nie potworki, które cię niezbyt lubią i będą usiłowały cię złapać za wszelką cenę. Musisz się ich pozbywać zrzucając na nie kawałki sera albo spuszczając je wraz z serem w dół. Możesz także użyć chwilowej "nieśmiertelności" wciskając spust joya, ale ich liczba jest ograniczona. Leveli jest dziewiętnaście i to chyba każdemu wystarczy.
&Q - GRIDRUNNER - gra zręcznościowa
Strzelają do ciebie, ale i ty możesz... (więcej o tej grze nie pisało, a ja myślę, że nic już dodawać nie trzeba).
&U - BILARD - gra sportowa (?)
Wiele opcji. W tym różne wersje gry, zmiana tarcia i regulowana siła uderzenia.

© 1991 FET i ISR
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Karta "MAX PL" została opracowana przez zespół z Fundacji Edukacji Technologicznej (FET) i wykonana w International Service Resources (ISR) w Warszawie na zamówienie Fancy Electronics Ltd. (FEL) z Nowego Jorku.
FEL jest autoryzowanym dystrybutorem Commodore w Polsce.
ISR prowadzi autoryzowany serwis.
FET wspomaga użytkowników C-64 rozprowadzając licencjonowane programy i literaturę oraz prowadząc klub użytkowników.

Z FEL, ISR i FET skontaktujesz się pod adresem:
ul. Burdzińskiego 5, 03-480 Warszawa, tel. 19-58-10, fax 19-63-75, tel/fax 18-01-76

0. OD PRZEPISYWACZA
Przepisując tę instrukcję skróciłem ją trochę, pozmieniałem kilka zdań, ale nie zmieniałem sensu tekstu. Poprawiłem też kilka błędów, które były w tej instrukcji wydrukowane. Tekst ten ma jedynie popularyzować "MAX PL" w Polsce, a nie jest próbą łamania praw autorskich, czy jakichkolwiek innych. Jeśli komuś się ten cartridge podoba (np. jako plik .crt) powinien kupić oryginalny cart (inna sprawa, że takiego sprzętu już się nie sprzedaje ;).

-=GemBoy=-