System GEOS
Opis
Spośród setek (a może tysięcy) programów użytkowych, jakie napisano dla C-64, zdecydowanie wyróżniają się GEOS i jego pochodne, tj. programy z literkami "Geo" w nazwie. Charakteryzują się one przede wszystkim posuniętą do granic możliwości przyjaznością dla użytkownika, przez co pozwalają nawet zupełnie nieobeznanym z komputerami osobom na natychmiastowe wykorzystanie Commodore'a jako narzędzie pracy.
Idea Systemu
System GEOS (ang. Graphic Environment Operating System - system operacyjny środowiska graficznego) opracowany został w roku 1986 przez firmę Berkeley Softworks z Kaliforni przy współpracy z CBM (Commodore Business Machines). Główną ideą twórców systemu było "przerobienie" C-64 na narzędzie pracy dla użytkowników nie mających zielonego pojęcia o komputerach. Wymagało to opracowania nowego sposobu komunikowania się komputera z użytkownikiem (i odwrotnie), którego znajomość języków z założenia ograniczała się tylko do angielskiego (nie wchodziły w rachubę żadne BASIC-i, a tym bardziej asemblery). Ustalono, że najlepszym wyjściem będzie stworzenie tzw. środowiska graficznego, dzięki któremu komunikacja człowiek-maszyna odbywać się będzie na drodze obrazkowej uzupełnionej o słowa bądź zdania występujące w języku angielskim. Było to jak na owe czasy posunięcie rewolucyjne i genialne, o czym najlepiej świadczy fakt, że dzisiaj w zasadzie wszystkie "szanujące się" komputery zaopatrzone są w środowisko graficzne (Amiga, Atari, Macintosh - dysponują nim po włączeniu, na pecetach jest to system Windows).
A więc ekran monitora, na którym do tej pory trzeba było wpisywać skomplikowane polecenia w BASICu (chociażby LOAD"..." i RUN), przejmuje rolę interakcyjnego pulpitu. Poszczególne elementy (programy, opcje) wskazujemy ekranowym odpowiednikiem palca - kursorem w kształcie strzałki kierowanym w sposób banalnie prosty myszką, joystickiem lub piórem świetlnym. Każdy moduł systemu, każdy program reprezentowany jest na ekranie symbolicznym rysunkiem, tzw. ikoną. Wystarczy wskazać taką ikonę kursorem i nacisnąć przycisk myszki (joysticka), aby spowodować uruchomienie wybranego programu.
Opcje każdego "GEOS-owego" programu wybiera się z pull-down menu, czyli rozwijanych okienek. Na górnej "listwie" ekranu znajdują się pola z nazwami-hasłami określającymi, do czego dane menu służy (np. EDIT - funkcje związane z edycją, FILE - operacje plikowe, itd.). Po naprowadzeniu naszego "ekranowego palca" (czyli kursora-wskaźnika) na odpowiednie pole i naciśnięciu przycisku myszki (joysticka) otwiera się okno z dostępnymi opcjami. Aby z nich skorzystać wystarczy je znowuż wskazać i kliknąć myszką. Proste, prawda?
Aby jeszcze bardziej ułatwić użytkownikowi obcowanie z komputerem, twórcy GEOS-a wprowadzili do wielu programów innowację polegającą na tym, że po wybraniu jakiejś charakterystycznej opcji kursor zmienia kształt (np. na pędzel w programie GeoPaint) przypominając jakby o swoim przeznaczeniu w danym momencie.
Jeszcze jedną istotną cechą GEOS-a jest wymienność dokumentów - wszystkie programy pracujące w środowisku GEOS-a mogą ze sobą współpracować dzięki wykorzystaniu ujednoliconych formatów zapisu. Np. za pomocą GeoWrite'a przeprowadzamy edycję tekstów, za pomocą GeoPainta tworzymy rysunki, a całość składamy i drukujemy korzystając z programu GeoPublish.
Ażeby uruchomić system...
Niezbędnym wyposażeniem, potrzebnym do współpracy z GEOSem jest C-64 lub C-128 pracujący w trybie C-64, stacja dysków (najlepiej dwie) 1541, 1570, 1571 lub kompatybilna, oraz joystick lub myszka (ew. pióro świetlne).
Swego czasu istniały na rynku dyski twarde, jednak nie rozpowszechniły się ze względu na wysoką cenę. Ich pojemność, w zależności od potrzeb, wynosiła od 20 do 200 MB, przy czym można było podłączyć do C-64 jednocześnie trzy takie jednostki. Niewątpliwie korzystanie z twardego dysku podczas pracy z GEOSem byłoby dużym ułatwieniem dla użytkownika, gdyż zarówno sam system, jak i oprogramowanie dlań stworzone składają się z wielu pojedynczych programów, a ciągłe przekładanie dyskietek w jednej stacji jest niewygodne.
Z uwagi na dość częste używanie pamięci dyskowej, która jak wiadomo jest dość wolna, zastosowano w GEOS-ie przyspieszacz (dopalacz) operacji czytania i zapisu danych o nazwie DiskTurbo.
Desktop
Po załadowaniu programu z oryginalnego dysku użytkownik powinien na wszelki wypadek zrobić kopię roboczą dysku systemowego, której będzie używać do swoich celów. Po uruchomieniu systemu na ekranie pojawia się Desktop (ang. biurko). Jest to główne wejście do wszystkich programów pod kontrolą systemu GEOS, ale na tym bynajmniej funkcje Desktopu się nie kończą.
Zawiera on specjalizowany program kontrolny Preference Manager służący do ustalenia wedle własnego gustu pewnych, stałych dla wszystkich programów parametrów, takich jak kolor tła, kreski i obrzeża ekranu, kształt, kolor i prędkość ruchu kursora w czasie przesuwania myszki. Dodatkowo Desktop posiada wbudowany zegar, który działa przez cały czas pracy systemu, czterodziałaniowy prosty kalkulator, a także Notepad - podręczny notatnik.
Z Desktopu użytkownik może też przeprowadzać liczne operacje dyskowe: otwierać, zamykać, jak również ładować i zapisywać zbiory na dysk, formatować dysk, usuwać zbędne zbiory, lub też dokonywać weryfikacji zapisu.
Oprogramowanie
Jak już wspomniałem, istnieje wiele programów działających w środowisku graficznym wytworzonym przez system GEOS. Opiszę je tutaj w wielkim skrócie a na szczegółowe opisy zapraszam do kolejnych artykułów.
Program GeoPaint służy do tworzenia i obróbki grafiki. Jest bardzo prosty w obsłudze (jak to w GEOS-ie) i dopracowany w szczegółach. Ważniejsze, dostępne opcje: import tekstu do grafiki, wypełnianie zaznaczonego obszaru wybranym wzorem (ew. kolorem), zgrywanie wycinków grafiki na dysk, przeskalowywanie obiektów, łatwe tworzenie podstawowych figur geometrycznych, eksport grafiki do GeoWrite'a, GeoPublish'a i innych programów. Ogólnie GeoPaint w niczym nie ustępuje, a nawet czasami przewyższa słynne programy graficzne. takie jak np. ART Studio czy Amica Paint. GeoWrite służy do pisania i edycji tekstów. Działa według zasady WYSIWYG (What You See Is What You Get - to co widzisz [na ekranie] otrzymasz (na drukarce). Jego główną zaletą jest możliwość korzystania z bogatej biblioteki czcionek (fontów): do wyboru są np. BSW, DWINELLE, ROMA, UNIVERSITY, CALIFORNIA (także w wydaniu polskim, tzn. z polskimi literami) i wiele innych. Czcionki te są oczywiście skalowalne (możliwe powiększanie bez strat jakości). Oprócz tego każda czcionka może występować w kilku odmianach: BOLD (wytłuszczona) ITALIC (kursywa), OUTLINE (tylko kontury) itp.
GeoWrite (także GeoPaint) dysponuje bardzo pomocną opcją PREVIEW umożliwiającą przegląd całego dokumentu w postaci takiej, w jakiej zostanie on wydrukowany. Pozwala to skrócić do minimum czas pracy drukarki i zaoszczędzić,cenny czas. Do GeoWrite'a da się importować grafikę stworzoną za pomocą GeoPainta. Natomiast transfer w odwrotną stronę (tekst do GeoPainta) dokonywany jest przy pomocy specjalnego programu o nazwie Text Manager.
Zestaw Font Pack 1 i Font Pack 2: jest to dyskietka zawierająca ponad 20 nowych czcionek do użytku w GeoWrite i GeoPaint.
Program GeoFile to jedna z baz danych systemu GEOS. Użytkownik może dowolnie zaplanować sobie układ pól na ekranie, modyfikować układ pól podczas wprowadzania danych oraz wybrać pole sortujące. Dostępne są trzy rodzaje pól: tekstowe, alfanumeryczne, numeryczne. W każdym z pól można używać różnych krojów pisma. GeoFile doskonale nadaje się do przetwarzania dużych ilości danych. Bezproblemowa edycja, dowolne sortowanie danych i szybkie wyszukiwanie informacji czynią z tego programu świetne narzędzie pracy.
Program GeoDex to kolejna, wyspecjalizowana baza danych przeznaczona gównie do zapisywania adresów, telefonów itp. Opcje edycji, sortowania i wyszukiwania są podobne jak w GeoFile. Dużą zaletą GeoDexa jest możliwość współpracy z programem GeoWrite, co umożliwia tworzenie tzw. listów powtarzalnych, w których zmienia się adresat, a tekst pozostaje ten sam.
Program Graphics Grabber umożliwia konwersję rysunków graficznych z programów PRINT SHOP, PRINT MASTER oraz NEWSROOM do formatu zgodnego z formatem GeoPainta. W programie tym uwzględniono możliwość tworzenia zbiorów albumowych zarządzanych przez Photo Managera, co umożliwia natychmiastowe włączanie rysunków do odpowiednich albumów.
Program Text Grabber jest tekstowym odpowiednikiem programu Graphics Grabber i pozwala na translację dokumentów zapisanych za pomocą edytorów tekstu POCKET WRITER, EASY SCRIPT, WORDWRITER itp. na format GeoWrite'a.
Program Icon Editor pozwala na zmianę ikony symbolizującej dowolny program zapisany na dyskietce. W ten sposób można twa rzyć ikony odpowiadające indywidualnym potrzebom.
Program GeoCalc to świetny arkusz kalkulacyjny. Może on być wykorzystywany do tworzenia różnorodnych tabel, zestawień, wykresów kołowych i słupkowych.
Zestaw GeoLaser zawiera programy sterujące dla drukarek laserowych. Ponadto do zestawu dołączonych jest kilka czcionek przeznaczonych do użytku tylko na drukarkach laserowych.
Program GeoPublish umożliwia w zasadzie profesjonalne łamanie, tj. redagowanie tekstu i grafiki w szpaltach a następnie wydruk całości. Układ strony dowolny, zależny jedynie od inwencji twórczej operatora programu.
GeoProgrammer jest to makroasembler umożliwiający programowanie w języku wewnętrznym (maszynowym). W jego skład wchodzą pogramy pomocnicze GeoLinker, GeoDebugger oraz GeoAssembler. Program źródłowy jest wpisywany za pomocą programu GeoWrite.
G.E.O.S. V2.0
Każdy, kto korzystał i GEOS-a V1.2, wyrobił sobie pojęcie o zaletach i wadach tego systemu. Firma Berkeley Softworks uważnie wysłuchiwała życzeń i propozycji użytkowników, w wyniku czego powstała nowa wersja GEOS-a oznaczona jako V2.0. Po jej uruchomieniu, pierwszą rzeczą rzucającą się w oczy jest znacznie większe menu główne. Następnym ulepszeniem jest dostęp do prawie wszystkich opcji za pomocą kombinacji klawiszy C= i odpowiedniej litery, co przyspiesza w niektórych wypadkach pracę. Nowość stanowi zegar pojawiający się od razu w prawym górnym rogu ekranu. Jest on widoczny zawsze, a w celu dokonania zmiany czasu wystarczy przesunąć nań wskaźnik myszki i wcisnąć przycisk. Interesującą nowością jest również możliwość zmiany koloru ikon samego menu głównego oraz kolorów tła i kreski menu katalogu dyskietki. Użytkownik może dzięki temu sam przypisać odpowiadające mu kolory lub też zastosować jeden z trzech zestawów przygotowanych przez firmę. Możliwa jest także praca w trybie dwukolorowym. W nowej wersji GEOS-a nie zmieniono niestety wzoru tła (kropki), który na niektórych monitorach powoduje powstawanie pulsujących pasów i czyni obraz nieczytelnym. Oprogramowanie dla wersji 2.0 zostało również gruntownie przerobione ze skutkiem pozytywnym. Edytor tekstu GeoWrite V2.1 (działający teraz o 38% szybciej) ma wszystkie opcje z wersji starszych, a ponadto: regulację marginesów, tabulator dziesiętny, wcięcia akapitów, dowolną (równanie do prawej, do lewej, centrowanie) adiustacje akapitów. Nowość - program GeoSpell - służy do kontroli ortografii (niestety angielskiej) i jest bardzo pomocny przy usuwaniu błędów. Program ten wyszukuje jednorazowo do 445 nieznanych mu słów, a następnie porównuje je ze słownikiem o pojemności 96 KB. Słowa, których w słowniku nie znaleziono, są przechowywane w specjalnym buforze. Po zakończeniu testowania ze słownikiem oryginalnym, GeoSpell porównuje słowa pozostałe w buforze ze słownikiem osobistym utworzonym przez użytkownika. Dopiero teraz, kiedy dane sowo nie zostanie odnalezione w żadnym ze słowników, jest ono wyświetlane na ekranie wraz z kontekstem. Można je poprawić, nakazać pominięcie lub dodać do słownika osobistego. W programie GeoPaint poprawiono opcje zapisu obrazków. Możliwe jest definiowanie wymiarów prostokąta, w którego polu rysunek jest zapisywany. Usprawniono również działanie opcji SPRAY, dodano opcję łatwego tworzenia elips. Rysunkom zapisanym w albumach można przydzielać nazwy, co pozwala na ich znacznie łatwiejsze wyszukiwanie i ogólnie - zarządzanie nimi.
Szczegóły o danych programach można znaleźć w osobnych artykułach w dziale GEOS.
Commodore & Amiga
|